Miasto Rzym

Rzym, Roma. Miasto położone w środkowych Włoszech, nad rzeką Tyber, w jej dolnym biegu, na wyżynnym, wapiennym obszarze niedaleko wybrzeża morskiego.

Stolica kraju i siedziba najważniejszych instytucji życia politycznego i gospodarczego; drugi po Mediolanie ośrodek finansowy i gospodarczy państwa (ważny ośrodek przemysłu samochodowego, elektrotechnicznego, włókienniczego, spożywczego i innych). Wielki węzeł komunikacji lotniczej (2 porty lotnicze – Fiumicino – port Leonardo da Vinci oraz Ciampino), kolejowej (sławny dworzec Termini) i drogowej. Rzym posiada także metro (obecnie 2 linie, trzecia aktualnie w budowie). Światowy ośrodek turystyczny z bardzo bogatymi zabytkami starożytności i średniowiecza (kościoły, bazyliki, Koloseum, pałace, akwedukty, fontanny i wiele innych budowle), niezwykle bogate muzea, nowoczesne osiedla mieszkaniowe na przedmieściach.

Siedziba licznych banków, tereny wystawowe (dzielnica EUR); domy generalne zakonów i zgromadzeń zakonnych. W 1960 roku organizował Letnie Igrzyska Olimpijskie. Częścią miasta jest Watykan – siedziba papieży (najmniejsze państwo świata). Ośrodek turystyczny o światowym znaczeniu; miasto o największym w świecie nagromadzeniu zabytków (zwłaszcza starożytności) corocznie odwiedzany przez kilkanaście milionów turystów. (Na zdjęciu poniżej: Flaga Rzymu, a na jej tle herb miasta.)

Pod względem administracyjnym dzieli się na 3 strefy:

- centralną (śródmieście), położoną w obrębie Murów Aureliana, będącą najstarszą częścią miasta, skupiającą instytucje i urzędy państwowe, siedziby firm przemysłowych, handlowych, banków oraz większość zabytków,

- obrzeżną (nowoczesne dzielnice mieszkaniowe, głównie w południowo-wschodniej i zachodniej części miasta),

- podmiejską, gdzie znajduje się większość zakładów przemysłowych.

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z IX-VIII w.p.n.e. (wzgórze Palatyn). Założony wg tradycji 753 p.n.e. przez Romulusa. Na przełomie VII i VI pod panowaniem Etrusków. Zniszczony przez Celtów, odbudowany i otoczony murami obronnymi przez Serwiusza Tuliusza (VI w. p.n.e.).

Wilczyca Kapitolińska

Korzystne położenie obronne i handlowe przyczyniło się do wzrostu potęgi i zamożności Rzymu, który poszerzył swój obszar o wzgórza: Wiminal, Kwirynał i Kapitol, gdzie zbudowano świątynię Jowisza. W poł. IV w. mury Rzymu objęły Awentyn (miasto siedmiu wzgórz). 312 p.n.e. zbudowano pierwszy akwedukt (Aqua Appia) i pierwszą drogę bitą (Via Appia).

Za panowania Oktawiana Augusta (27 p.n.e.-14 n.e.) powiększono obszar miasta i podzielono na 14 dzielnic. Na przełomie I i II w. n.e. ludność szybko rozwijającego się Rzymu przekroczyła prawdopodobnie 1 mln osób. 272 cesarz Aurelian w obawie przed najazdami ludów barbarzyńskich przedsięwziął budowę muru miejskiego.

Po przeniesieniu stolicy cesarstwa do Konstantynopola (330), a rezydencji cesarzy zachodniorzymskich do Mediolanu i Rawenny miasto utraciło znaczenie polityczne. Rzym był wielokrotnie najeżdżany i rabowany przez barbarzyńców: 410 przez Wizygotów pod wodzą Alaryka I, 455 przez Wandalów Genzeryka, Ostrogotów Totili. W ostateczną ruinę popadł w czasie wojny Bizancjum z Gotami.

Od IV w. stał się ważnym ośrodkiem kultury starochrześcijańskiej. 536 zdobyty przez Belizariusza, 546 zajęty przez Ostrogotów, od 549 pod władzą Bizancjum. Od końca VI w. wola papieży (biskupów Rzymu) stała się decydująca w sprawach dotyczących miasta. 739 splądrowany przez Longobardów, 846 przez Saracenów, 1084 przez Normanów.

Forum Romanum

Interweniujący w obronie Rzymu przed Longobardami (754, 756) Pepin Mały przekazał władzę nad miastem papieżowi. Odebrany barbarzyńcom i przekazany papieżom egzarchat raweński i Pentopolis dały początek Państwu Kościelnemu. Od 800 odbywały się tu koronacje cesarzy zachodniorzymskich.

Rozwój miasta został zahamowany w XI w. przez konflikt między papiestwem i cesarstwem. Po przeniesieniu siedziby papieży do Awinionu (1309) o władzę w mieście rywalizowały rody Colonnów, Orsinich i in. W 1. poł. XV w. za pontyfikatu Marcina V i Mikołaja V nastąpiło odrodzenie Rzymu jako stolicy państwa papieskiego.

Na początku XVI w. działało tu wielu wybitnych artystów renesansu, m.in. S. Botticelli, D. Bramante, Michał Anioł, Perugino, Rafael, L. Signorelli. Rozwijało się rzemiosło i handel obsługujące potrzeby dworu papieskiego, patrycjatu oraz zjeżdżających tu z całej Europy rzesz pielgrzymów. 1527 splądrowany przez wojska niemiecko-hiszpańskie Karola V (Sacco di Roma).

Koloseum

1809 wcielony do Francji, uznany przez Napoleona I za drugą stolicę cesarstwa. W 1814 powrócił pod władzę papieży. Podczas Wiosny Ludów (1848) proklamowany stolicą republiki, której istnienie zakończyła w 1850 interwencja wojsk francuskich. We wrześniu 1870 włączony do zjednoczonych Włoch i 26 I 1871 uznany za stolicę kraju.

W okresie rządów B. Mussoliniego miasto rozbudowało się przekraczając historyczne granice. Podczas II wojny światowej ogłoszony "miastem otwartym". 4 VI 1944 zajęty przez oddziały alianckie. Od 2 VI 1946 stolica Republiki Włoskiej. 25 III 1957 podpisano tu traktat powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą. W latach 1962-1965 miejsce obrad II soboru watykańskiego.

Przemysł oparty na drobnych zakładach, głównie rzemieślniczych. Rozwinięty przemysł poligraficzny, chemiczny, elektrotechniczny, maszynowy, włókienniczy, odzieżowy, skórzany, szklarski, spożywczy oraz filmowy (ośrodek w Cinecittà). Ważny węzeł komunikacyjny na szlaku wzdłuż Półwyspu Apenińskiego (Autostrada Słońca), dwa porty lotnicze - międzynarodowy im. Leonarda da Vinci i krajowy w Campino, port morski.

Fontanna czterech rzek

Siedziba kilku organizacji międzynarodowych (m.in. agendy ONZ do spraw wyżywienia i rolnictwa FAO, Międzynarodowej Izby Handlowej). Silnie rozwinięta turystyka, liczne hotele, restauracje.

Wśród budowli antycznych do najważniejszych należą: ruiny Forum Romanum z murami licznych świątyń, budowli publicznych i łukami triumfalnymi. Fragmenty zespołu forów cesarskich, m.in. forum Trajana z kolumną Trajana. Panteon. Amfiteatr Koloseum.